Nie tylko rekreacja. Obozy harcerskie i czyn społeczny
Tekst niniejszy stanowi kontynuację cyklu artykułów poświęconych ząbkowickiemu harcerstwu. W artykule poprzednim wspomniano, że po rezygnacji druha Włodzimierza Frączka od połowy lat 60. komendę Podhufca Ząbkowice przejął phm. Edward Bednarek. Funkcję zastępcy komendanta pełnił phm. Jerzy Jędruszek.
Zgodnie z harcerskim zwyczajem organizowano obozy letnie. W 1968 r. młodzież Podhufca Ząbkowice podobnie jak w roku poprzednim wyjechała do Zaborza, natomiast rok 1966 stał pod znakiem zwiedzania Beskidu Śląskiego. Grupa kwatermistrzowska rozbiła obóz w Ustroniu 27 lipca. 22 miłośników górskich wędrówek (z J. Jędruszkiem) w sierpniu przebyła szlak spod Równicy przez Przełęcz Salmopolską, Mały Stożek, Soszów Wielki, skąd wracano do obozu pod Równicą.
Druga połowa lat 60. i lata 70. zaznaczyły się w dziejach harcerstwa intensyfikacją prac społecznych i postępującą ideologizacją czego przykładem było np. nadanie drużynie harcerskiej z Łośnia imienia Małgorzaty Fornalskiej a także motto konferencji Katowickiej Chorągwi ZHP pt. „Polsce Ludowej – serca – myśli – czyn” z marca 1969 r.
W maju 1967 r. harcerze Podhufca zadeklarowali 570 godzin prac społecznych, przede wszystkim na rzecz budowy Ośrodka Zdrowia. Młodzież miała zająć się również porządkami w Parku Tysiąclecia, koło kina i amfiteatru oraz „w miejscach pamięci narodowej”. W latach następnych podobną rolę pełniła operacja „Frombork”. W 1968 r. wakacyjnemu wyjazdowi harcerzy Zasadniczej Szkoły Zawodowej Zakładów Elektrochemicznych (od 1972 r. ZTS ERG – Ząbkowice) na obóz do Fromborka towarzyszyły prace przy budowie sieci elektrycznej w ramach rozbudowy tego miasta.
Szczep drużyn starszoharcerskich ząbkowickich Zakładów Elektrochemicznych brał udział również m.in. w Ogólnopolskiej Spartakiadzie drużyn podległych Ministerstwu Przemysłu Chemicznego organizowanej przez Związek Zawodowy Chemików.
Kronika harcerska Pana Mateusza Frączka nie wspomina już o kapeli jazzowej dh. Nanusia, która być może ustąpiła wtedy miejsca zespołowi fanfarzystów i werblistów pod kierownictwem dh. Jana Motyla, którzy umilała wypoczynek uczestnikom obozów.
Z całą pewnością dla podhufca jednym z ważniejszych wydarzeń było przekazanie nowego lokalu komendy przez prezydium Miejskiej Rady Narodowej w kwietniu 1968 r. Maszynę do pisania w imieniu Huty Szkła Okiennego przekazał dyrektor Jan Engelhardt, meble dostarczyło natomiast Przedsiębiorstwo Budowlane w Katowicach.
Do końca 1968 r. funkcję komendanta pełnił nadal harcmistrz E. Bednarek. Zmiana kadrowe nastąpiły na przełomie lat 60. i 70, przy czym były komendant nadal pozostawał członkiem komendy. Jako komendant występowała phm. Zenona Bednarek, a jako jej zastępcy – ds. programowych Grażyna Bielska i ds. organizacyjnych Jerzy Jędruszek. Wspomniany kierownik zespołu druh Motyl został instruktorem kulturowo-oświatowym. E. Bednarek otrzymał także nominację na kwatermistrza Hufca Ząbkowice, który uniezależnił się od Hufca Ziemi Będzińskiej.
Podział Podhufca
Po kilkunastu latach prężnej działalności w 1973 r. Związek Harcerstwa Polskiego ponownie został zmarginalizowany przez władze komunistyczne trafiając tym razem pod opiekę Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej. W szkołach średnich uruchomiono Harcerską Służbę Polsce Socjalistycznej. Liczebność drużyn miasta Ząbkowice była zbliżona do tej z okresu komendy Włodzimierza Frączka, mianowicie w 1970 r. liczyły one 1000 harcerek i harcerzy, a w 1975 r. 1200 przy czym należy pamiętać, że w 1975 r. wyodrębniono nową komendę – Podhufca Łosień, to wynikało z ówczesnej reformy administracyjnej państwa. Pomimo zmian organizacyjnych kontynuowano część dawnych form pracy i rekreacji np. obozy harcerskie. Podczas obozu letniego w Żarkach w lipcu 1975 r. za prace społeczne na rzecz środowiska przez gospodarzy obozu wyróżniony został zastęp „Marynarzy”.
Wydany pod redakcją Adama Sikory miejski „Informator” dość lakonicznie, aczkolwiek treściwie scharakteryzował sytuację tutejszego harcerstwa:
„Na terenie obecnego miasta działały dwie komendy Podhufca ZHP:
Ząbkowice i Łosień. Związek Harcerstwa Polskiego zajmuje się działalnością wychowawczą, przygotowuje do życia w grupie, kształtuje obywatelskie postawy.
W tym celu odbywają się zbiórki, spotkania z działaczami ruchu robotniczego
i uczestnikami II wojny światowej. Poczesne miejsce w pracy organizacji zajmują obozy wypoczynkowo-szkoleniowe. Harcerze przygotowują i uczestniczą w licznych akademiach i wieczornicach z okazji ważnych rocznic państwowych. Alerty harcerskie są okresem szczególnej gotowości członków i inicjują ciekawe przedsięwzięcie. Zasłużeni działacze to: Jędraszek Jerzy, dh. Jadwiga Krawiec, dh. Grażyna Bielska, dh. Edward Bednarek, dh. Stefan Markot. We wrześniu 1975 r. odbyła się konferencja miejska Hufca ZHP. Komendantem została dh. Zenona Bednarek”.
Bibliografia
Sylwester Fertacz, Ząbkowice, [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia, t. 2,
Dzielnice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016.
Kronika harcerska ze zbiorów prywatnych pana Mateusza Frączka.
Miasto Ząbkowice. Informator, red. Adam Sikora, Ząbkowice 1976.
„Wiadomości Zagłębia” nr 18 z 5 maja 1967 r.
Fotografia przedstawiająca ząbkowickich harcerzy podczas uroczystości pod pomnikiem pochodzi ze zbiorów prywatnych Pana Mateusza Frączka.
Muzeum Miejskie „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej pragnie wyrazić serdeczne podziękowania Panu Mateuszowi Frączkowi, który udostępnił unikalne materiały archiwalne, dzięki czemu napisanie niniejszego artykułu stało się możliwe.
Opracował: Mateusz Siembab
