Uroczysta wycieczka socjalistów do Ząbkowic (1929 r.)

* * *

Zlot młodzieżowy kontra Kongres Eucharystyczny?

Drugi zlot młodzieży socjalistycznej w Ząbkowicach w 1929 r. różnił się od poprzedniego a tym bardziej od dramatycznych wydarzeń 1930 r., którego opisałem w artykule „Rozbicie wycieczki do Ząbkowic”. Pierwszy Zlot Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR) z 1928 r. chociaż wypełniony zawodami sportowymi i konkursami stawiał przed sobą zadanie propagandowe, mianowicie „pokazanie siły zorganizowanej młodzieży”. Dziennikarz „Głosu Zagłębia” w nieco sposób przesadny zestawił ze sobą dwie uroczystości (kościelne i socjalistyczne) odbywające się w 1929 r. w Zagłębiu Dąbrowskim równocześnie. II Kongresu Eucharystycznego Diecezji Częstochowskiej (28-30 czerwca) w Sosnowcu miały jego zdaniem mieć charakter „huczny, bogaty, zdobny w bramy i złoto”. Obchody kościelne oburzały go z jeszcze jednego powodu: „[kongres] reprezentował oficjalną moralność przybraną w mgliste formy dogmatów”, ale co najistotniejsze cieszył się poparciem miejscowych przedsiębiorców. Z drugiej strony ten sam dziennikarz przedstawiał zlot Organizacji Młodzieżowej TUR z 29 czerwca jako skromny, mający na celu „mający na celu podnieść na duchu tą przepracowaną i głodującą młodzież”.

Integracja i potępienie „warchołów”

Wbrew antagonistycznemu stanowisku wspomnianej gazety zlot O.M. TUR w 1929 r. nie był ukierunkowany antyklerykalnie. Również treści antykapitalistyczne nie stanowiły tematów przemówień głównych mówców- doktora Mariana Molickiego i posła na Sejm, Stanisława Dubois (PPS). Celem zlotu była przede wszystkim integracja zagłębiowskich organizacji młodzieżowych TUR. Poseł S. Dubois mocną mową polityczną zyskał uznanie miejscowej młodzieży:

„Przed zamknięciem zlotu tow. Dubois napiętnował postępowanie warchołów komunistycznych, którzy szykowali się do zamącenia i rozbicia Zlotu. Podniósł dobitnie tę okoliczność, że na każdą kroplę krwi zorganizowanego członka partii, czy T. U. R. odpowiemy tem samem, bowiem dzisiaj już stanowimy potęgę i siłę i biada warchołom komunistycznym, czy faszystowskimi. Te wyraźne słowa trafiły do przekonania wszystkim zgromadzonym, którzy mocno akcentowali swoją wolę, czując każdy z osobna ważność i siłę tych słów”.

Stanisław Dubois, poseł na Sejm w latach 1928-1930, działacz PPS. Delegat KC O.M. TUR na zlot w Ząbkowicach, główny mówca zlotu O.M. TUR w 1929 r. W kwietniu 1930 r. interweniował w sprawie pobitych przez policję turowców- uczestników kolejnej wycieczki do Ząbkowic.

"Chłopcy w niebieskich koszulach".
Oficjalne obchody

Pomimo prowokacji komunistycznych atmosfera zlotu z 1929 r. wydawała się niemal sielankowa w porównaniu do wycieczki z kwietnia następnego roku. Na zlocie, który „był wesołą, beztroską wycieczką” panować miała „niczym nieskrępowana wesołość i radość”. Sama wycieczka według słów ówczesnego żurnalisty upłynęła „pod znakiem swawolącej i hasającej, roześmianej, rozbawionej i tańczącej młodzieży. Pracę z zakresu konkurencji, popisów mieliśmy już poza sobą przerobioną w maju i czerwcu. Były tylko echa współzawodnictwa w postaci ogłoszonych wyników z konkursów w czasie akademii”. 

„Turowców” z całego Zagłębia Dąbrowskiego od godz. 6. rano na dworcu kolejowym witała orkiestra Związku Kolejarzy w Ząbkowicach. Przed oficjalnym otwarciem zlotu Mieczysław Wdowik złożył raport milicji PPS, a przemowę wygłosił poseł S. Dubois na temat zadań milicji robotniczej, po czym odbyły się ćwiczenia tejże milicji. Obchody rozpoczęto o godz. 9. od ustawienia czworoboku wokół masztu na polanie, gdzie komendant obozu (profesor matematyki w Gimnazjum Męskim w Sosnowcu) Jan Imach złożył meldunek komendantowi zlotu doktorowi Marianowi Molickiemu. Raport od komendanta zlotu przyjął delegat komitetu centralnego O.M. TUR poseł S. Dubois. Według tegoż raportu w Ząbkowicach zjawiło się ok. 1000 działaczy socjalistycznych. Uroczystości otwarło oficjalnie podniesienie na maszcie obozowym czerwonego sztandaru, podczas którego zaśpiewano „Hymn Młodzieży Robotniczej”. 

Drugi oficjalny punkt obchodów stanowiło odsłonięcie dwóch sztandarów- ząbkowickiego TUR i PPS dzielnicy Ząbkowice. Stanisław Dubois wręczył sztandar młodemu chorążemu. W gronie mówców znaleźli się zagłębiowscy socjaliści- Antoni Kryczek i Jan Tadeusz Cupiał. Wrażeń propagandowych dostarczyć miała zapewne przysięga 400 nowych milicjantów PPS na wierność idei socjalistycznej. Niemniej imponująco wyglądał sam pochód organizacji młodzieżowych, zmierzający w kierunku Domu Ludowego, złożony z ponad 2000 osób, m.in. harcerzy oraz muzyków orkiestr dętych i strunowych.

Orkiestra Związku Kolejarzy w Ząbkowicach, 1931 r. Fotografia pochodzi ze zbiorów pani Grażyny Banasik.

Program sportowy i artystyczny

Po krótkiej przerwie obiadowej otwarto właściwą integracyjną i rozrywkową część zlotu, która z pewnością interesowała młodzież co najmniej tak mocno jak modne wówczas slogany socjalistyczne. O godz. 16:00 akademię pod gołym niebem poprowadził dr Stanisław Wolicki. Podczas akademii sekretarzowi okręgu TUR Zygmuntowi Rembowskiemu wręczono album jubileuszowy. Równocześnie odbywały się rozmaite zabawy, tańce, pokazy i występy będące świetną okazją do pamiątkowych fotografii. Prym w uprzyjemnianiu wycieczki wiedli instrumentaliści, spośród których najwięcej pochwał zebrały „niezmordowane orkiestry z Zawiercia”. Muzyków reprezentowali także członkowie chórów z Czeladzi, Niwki, Dąbrowy Górniczej oraz Sosnowca. Zjednoczone chóry TUR pod batutą Stanisława Agdana zaśpiewały Hymn Młodzieży i Pieśń Pracy.  Miłośnicy sportu mogli się przyjrzeć rozgrywkom siatkarskim i piłkarskim. Dla potrzeb widowni (na polanie i w lesie) zorganizowano również wzorowy trening bokserski. Końcową, wieczorną część programu rozrywkowego wieńczyły się odbywające się w Domu Ludowym występy teatralne zespołu dramatycznego Teatru Robotniczego w Sosnowcu. Zlot w entuzjastycznej atmosferze zakończyli przemowami o godz. 20:00 wspomniani wcześniej główni mówcy, którzy wyrazili pochwały dla „imponującego przebiegu” wycieczki.

Bibliografia:

„Głos Zagłębia. Organ Polskiej Partii Socjalistycznej Zagłębia Dąbrowskiego” 

nr 27 z 7 lipca 1929 r.

„Głos Zagłębia. Organ Polskiej Partii Socjalistycznej Zagłębia Dąbrowskiego” 

nr 15 z  13 kwietnia 1930.

„Głos Zagłębia. Organ Polskiej Partii Socjalistycznej Zagłębia Dąbrowskiego” 

nr 30 z 27 lipca 1930 r.

„Gość niedzielny. Tygodnik dla rodzin katolickich” nr 29 z 21 lipca 1929 r.

„Expres Zagłębia: jedyny organ demokratyczny niezależny woj. kieleckiego” 

nr 175 z 4 lipca 1929 r.

Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018, Dąbrowa Górnicza 2019.

„Robotnik” nr 185 z 3 lipca 1929 r.


Opracował: Mateusz Siembab

Zobacz także

Pomóż nam stworzyć

kronikę wydarzeń bohaterów i miejsc!

Jeśli posiadasz w domowym archiwum zdjęcia, notki prasowe, czy inne materiały, którymi chciałbyś się z nami podzielić, śmiało – napisz do nas! Dołożysz swoją cegiełkę do wspaniałego przedsięwzięcia, które będzie służyć i edukować nas jeszcze przez wiele pokoleń.

Jeśli chcesz podzielić się z nami częścią swojej historii,
prześlij je za pomocą poniższego przycisku

Bądź na bieżąco

Newsletter

Chcesz dostawać od nas informacje o najnowszych wydarzeniach, wystawach i artykułach? Zapisz się!

Dziękujemy za zapisanie się do naszego newslettera

Skip to content