117 lat temu – 14 lipca 1905 r. – na wiecu pracowników kolei w Warszawie postanowiono wdrożyć uchwałę Rady Naczelnej nielegalnej organizacji o nazwie Narodowe Koło Kolejarzy (NKK), o bojkocie języka rosyjskiego i przywróceniu języka polskiego na kolejach w Królestwie Polskim. Depeszę wzywającą wszystkich pracowników Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej do tej akcji nadano z biura telegrafu w Ząbkowicach (szczegóły na załączonej ilustracji).

Akcja zakończyła się sukcesem, chociaż nie od razu, ponieważ „przepychanki” i negocjacje trwały kilka tygodni. W tym czasie kolejarze przejawiali nieustępliwą postawę, a ząbkowicki telegrafista Stanisław Duchiński – nawet od żandarmerii nie przyjmował depesz pisanych w języku rosyjskim lub szyfrem. Ostatecznie władze centralne w Petersburgu ustąpiły, uznając, że na prywatnych kolejach – Warszawsko-Wiedeńskiej, Bydgoskiej i Łódzkiej – język polski jest językiem urzędowym.

Warto dodać, że nikt z protestujących kolejarzy nie został zwolniony z pracy, w stosunku do nikogo nie wyciągnięto surowych konsekwencji służbowych, i oczywiście nie doszło do przelewu krwi. Pewien czas później ustanowiono specjalną odznakę dla upamiętnienia akcji, z symbolami Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, datą i hasłem JEDNOŚCIĄ SILNI. Na załączonej ilustracji fotografia Józefa Drzewieckiego pseudonim Dejot – pomocnika zawiadowcy stacji Ząbkowice, a zarazem komisarza Częstochowsko-Zagłębiowskiego Okręgu NKK. Tekst na ilustracji jest fragmentem artykułu jego autorstwa, opublikowanego w 1937 r. na łamach czasopisma „Kiliński”.