Łączy centrala w Sosnowcu…

* * *

Wieś Ząbkowice w strukturze
zagłębiowskiej sieci telefonicznej (do 1939 r.)

Telefonia w obecnym świecie wydaje się usługą wręcz niezbędną do życia. W jaki sposób z dostępem do połączeń telefonicznych radzili sobie Ząbkowiczanie przed wybuchem II wojny światowej? Pierwsze linie telefoniczne doprowadzono do Ząbkowic w ostatniej dekadzie XIX w. na potrzeby stacji kolejowej. Nieco później, w 1903 r. ząbkowicki oddział  pocztowy przemianowano na oddział pocztowo-telegraficzny. Rozwój telefonii odnotowuje się w latach 30. XX. stulecia. Książki adresowo-reklamowe z lat 20. nie zawierały jeszcze informacji o numerach telefonów ząbkowickich zakładów. Centrala telefoniczna obsługująca Ząbkowice była wówczas centralą z obsługą ręczną. Spis abonentów sieci telefonicznych z 1937 r. informował: „w celu połączenia się z miejscowymi abonentami należy zadzwonić na numer centrali podmiejskiej w Sosnowcu. Dla uzyskania połączenia z abonentem centrali automatycznej Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska (Będzin, Chebzie, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Katowice, Ligota, Mikołów, Mysłowice, Nowa Wieś k. Chorzowa, Piekary Śląskie, Siemianowice, Sosnowiec, Szopienice, Tarnowskie Góry) oraz dla uzyskania połączenia z abonentem centrali z obsługą ręczną (Kazimierz k. Strzemieszyc, Sławków, Strzemieszyce) należy połączyć się za pośrednictwem miejscowej centrali, z centralą podmiejską w Sosnowcu, wymienić numer żądanego abonenta, po czym telefonista centrali podmiejskiej połączy z żądanym abonentem”.

Ząbkowice w strukturze sieci okręgowej według Spisu abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach oraz sieci Okręgowej Zagłębia Dąbrowskiego i niemieckiego Górnego Śląska Beuthen (Bytom), Gleiwitz (Gliwice) i Hindenburg (Zabrze) na 1937 r.

Abonament użytkowników
centrali z obsługą ręczną

Abonament miesięczny za połączenia w sieci należącej do centrali z obsługą ręczną był droższy niż abonament klientów korzystających z sieci automatycznej. Ponadto państwowe przedsiębiorstwo Polska Poczta, Telegraf i Telefon naliczało opłaty dodatkowe  za rozmowy z abonentami z Górnego Śląska przekraczające 3 minuty. Bez opłat dodatkowych (rozmowy okręgowe) można było rozmawiać z abonentami centrali telefonicznych Dąbrowy Górniczej, Będzina i Sosnowca. Osoby nieposiadające własnego aparatu telefonicznego mogły skorzystać z rozmównicy publicznej znajdującej się w urzędzie pocztowym.

Stawki opłat przedsiębiorstwa państwowego Polska Poczta, Telegraf i Telefon z 1937 r.
Ogłoszenie społeczne z 1939 r.

Ząbkowiccy abonenci

W latach 30. XX wieku ząbkowicka sieć telefonii liczyła ok. 20 abonentów. Warto pamiętać, że pod sieć ząbkowicką podłączono również nieposiadające własnej centrali telefonicznej Wojkowice Kościelne i Łosień. Tamtejsze urzędy gminne i posterunki policji posiadały wspólny numer dla swojej gminy. Z telefonii korzystały przede wszystkim instytucje i miejscowe zakłady przemysłowe. 

W 1937 r. jedynie 6 osób prywatnych posługiwało się własnym aparatem telefonicznym, w tym jeden duchowny. Mianowicie, abonentami były wówczas następujące osoby i instytucje:

11 Belgijska  S.A. Tow. Połudn.-Polskich Hut Szkła. Huta Ząbkowice

-(dod.) dyrektor

2 „Elektryczność” zakł. elektrochemiczne w Ząbkowicach

7 „Eltes”, Sp. Firm., zakład wapien. i dolom. w Ząbkowicach

9 Frydrych Rywka, skład mąki, otrąb. i art. spożyw., 11-go Listopada 4

21 Huszno Andrzej, ksiądz, pensjonat „Zdrowie”, Bielowizna 5

22 Kobyliński Antoni

KOLEJE PAŃSTWOWE

12 – dyżurny ruchu dw. kol.

13 – oddz. V drogowy P. K. P.

            ____

6 Łada Stanisław, dom własny

18 Nadleśnictwo „Dąbrowa, Leśnictwo Ząbkowice”.

POCZTA, TELEGRAF I TELEFON:

10 – Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny

            ____

POLICJA PAŃSTWOWA:

4 – Posterunek Ząbkowice

5 – Posterunek Łosień

30 – Posterunek Wojkowice Kościelne

– (dod.) Zarząd gminy Wojkowice Kościelne

            ____

8 Siegreichowa Rena

14 Szulc Rudolf, dr med.

19 – Dom kolejowy Nr 13

Zarząd gminy Łosień

Zarząd gminy Wojkowice Kościelne

3 Ząbkowicka Fabryka Szkła

 

 

W 1939 r. w Ząbkowicach zarejestrowane były 24 numery telefonu. Niedługo po zakończeniu II wojny światowej (1946 r.) udało się niemalże wyrównać ten wynik, chociaż jeszcze w 1945 r. usługi telekomunikacyjne nie sięgał nawet połowy przedwojennego poziomu. Własny numer otrzymali m.in. – kolejowy posterunek Milicji Obywatelskiej oraz dyrektor Zjednoczonych Hut Szklanych.

 

 

Bardziej szczegółowe informacje dotyczące praktycznych aspektów funkcjonowania sieci telefonicznej w Ząbkowicach zawiera monografia historyczna Ząbkowic:

Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018, 

Dąbrowa Górnicza 2019, s. 56, 113-114, 204, 217-219, 221, 248, 343 

[ebook dostępny na stronie Muzeum].

Bibliografia:

Sylwester Fertacz, Ząbkowice, [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia, t. 2, Dzielnice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016, s. 239-319.

Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 1, w kluczu sławkowskim i Zagłębiu Dąbrowskim do roku 1918, Dąbrowa Górnicza 2019.

Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018, Dąbrowa Górnicza 2019 [ebook dostępny na stronie internetowej Muzeum].

Książka adresowo-reklamowa i telefoniczna Zagłębia Dąbrowskiego dla przemysłu i handlu na rok 1924. R. 3. Sosnowiec 1924.

Przemysłowo-Handlowy Kuryer Sosnowiecki nr 43 z 11 października 1903 roku.

Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m.st. Warszawy) 1932/33, Ministerstwo Poczt i Telegrafów, Warszawa 1932.

Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach oraz sieci Okręgowej Zagłębia Dąbrowskiego i niemieckiego Górnego Śląska Beuthen (Bytom), Gleiwitz (Gliwice) i Hindenburg (Zabrze) na 1937 r., Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, Warszawa 1937.

Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach na 1939 r. Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, Warszawa 1939.

Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegr. w Katowicach na 1945 r., Dyrekcja Okręgu Poczt i Telegrafów, Katowice 1945.

Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegr. w Katowicach na 1946 r., Druk. Polskiej Partii Socjalistycznej – Chorzów Rynek 17, Katowice 1946. 

Urzędowy spis abonentów Państwowej Sieci Telefonicznej okręgu Dyrekcji Poczt

i Telegrafów w Katowicach oraz miast Beuthen, Gleiwitz i Hindenburg wedle stanu

z dnia 1-go kwietnia 1928 r., Wydawnictwo Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Katowicach, Katowice 1928. 

Opracował: Mateusz Siembab

Zobacz także

Pomóż nam stworzyć

kronikę wydarzeń bohaterów i miejsc!

Jeśli posiadasz w domowym archiwum zdjęcia, notki prasowe, czy inne materiały, którymi chciałbyś się z nami podzielić, śmiało – napisz do nas! Dołożysz swoją cegiełkę do wspaniałego przedsięwzięcia, które będzie służyć i edukować nas jeszcze przez wiele pokoleń.

Jeśli chcesz podzielić się z nami częścią swojej historii,
prześlij je za pomocą poniższego przycisku

Bądź na bieżąco

Newsletter

Chcesz dostawać od nas informacje o najnowszych wydarzeniach, wystawach i artykułach? Zapisz się!

Dziękujemy za zapisanie się do naszego newslettera

Skip to content