Rzeczka, młyn, osada, kolonia i jezioro
Słowo Pogoria w świadomości osób odwiedzających Dąbrowę Górniczą kojarzy się powszechnie z Centrum Handlowym Pogoria oraz Pojezierzem Dąbrowskim. Pierwotnie odnosiło się ono jednak do rzeczki Pogorii, będącej dopływem Czarnej Przemszy. Inwentarz klucza sławkowskiego z 1645 r. odnotowuje także istnienie młyna o nazwie Bogorya. Miejscowi młynarze administrowali nim na podstawie kontraktu (dzierżawy) każdorazowo podpisywanego przez urzędników biskupa krakowskiego.
W zbiorach Muzeum Miejskiego „Sztygarka” znajduje się pochodzący z lat 20. XX w. plan kolonii Pogoria (Matheron). Nowe osiedle pod Gołonogiem dla swoich pracowników zakładało wówczas Towarzystwo Francusko-Włoskie, właściciel kopalni „Paryż” i „Koszelew”. Osiedle wybudowano pomiędzy linią kolejową Ząbkowice-Piekło a dzisiejszym zbiornikiem wodnym Pogoria I. Spoglądając na plan kolonii warto przyjrzeć się historycznej nazwie III okręgu lasu ząbkowickiego- Biskupiec, która nawiązywała jeszcze do czasów, gdy wieś Ząbkowice należała do biskupów krakowskich. II okręg tegoż lasu państwowego, według poniższego dokumentu nosił nazwę Pogoria.
Kolonia Pogoria w Gołonogu
Kolejny, tym razem powojenny plan gruntów byłego Towarzystwa Francusko-Włoskiego Dąbrowskich Kopalń Węgla, który został sporządzony dla Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Sosnowcu sytuował dawny Matheron („gołonoską” kolonię Pogoria)… na obszarze gromady Ząbkowice.
Dzielnica Ząbkowic
„Balansujące” pomiędzy Ząbkowicami a Gołonogiem osiedle Pogoria dzięki inicjatywie mieszkańców i Rady Narodowej Osiedla Ząbkowice w 1960 r. zostało na krótko przyłączone do Ząbkowic jako nowa dzielnica, której częścią były m.in. tereny leśne oraz zbiornik wodny Pogoria I. Włodarze młodego miasta Ząbkowice nie zdążyli nacieszyć się z tego nabytku, ponieważ już w połowie 1963 r. osiedle robotnicze razem z Pogorią I włączono w granice miasta Dąbrowa Górnicza.
Więcej informacji na temat związków Ząbkowic z kolonią Pogoria:
Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018,
Dąbrowa Górnicza 2019, s. 111-113, 221, 236, 290, 298, 314, 318, 364, 367.
Opracował: Mateusz Siembab