117 lat temu – 14 lipca 1905 r. – na wiecu pracowników kolei w Warszawie postanowiono wdrożyć uchwałę Rady Naczelnej nielegalnej organizacji o nazwie Narodowe Koło Kolejarzy (NKK), o bojkocie języka rosyjskiego i przywróceniu języka polskiego na kolejach w Królestwie Polskim. Depeszę wzywającą wszystkich pracowników Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej do tej akcji nadano z biura telegrafu w Ząbkowicach (szczegóły na załączonej ilustracji).
Akcja zakończyła się sukcesem, chociaż nie od razu, ponieważ „przepychanki” i negocjacje trwały kilka tygodni. W tym czasie kolejarze przejawiali nieustępliwą postawę, a ząbkowicki telegrafista Stanisław Duchiński – nawet od żandarmerii nie przyjmował depesz pisanych w języku rosyjskim lub szyfrem. Ostatecznie władze centralne w Petersburgu ustąpiły, uznając, że na prywatnych kolejach – Warszawsko-Wiedeńskiej, Bydgoskiej i Łódzkiej – język polski jest językiem urzędowym.
Warto dodać, że nikt z protestujących kolejarzy nie został zwolniony z pracy, w stosunku do nikogo nie wyciągnięto surowych konsekwencji służbowych, i oczywiście nie doszło do przelewu krwi. Pewien czas później ustanowiono specjalną odznakę dla upamiętnienia akcji, z symbolami Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, datą i hasłem JEDNOŚCIĄ SILNI. Na załączonej ilustracji fotografia Józefa Drzewieckiego pseudonim Dejot – pomocnika zawiadowcy stacji Ząbkowice, a zarazem komisarza Częstochowsko-Zagłębiowskiego Okręgu NKK. Tekst na ilustracji jest fragmentem artykułu jego autorstwa, opublikowanego w 1937 r. na łamach czasopisma „Kiliński”.
Bibliografia:
„Kiliński: NZR. Pamiętniki, opisy, wspomnienia, biografje” nr 4 z 1937 r.
(Stowarzyszenie Kilińczyków i Enzeterowców).
Widoczna powyżej fotografia przedstawia Józefa Drzewieckiego („Dejota”),
autora artykułu pt. „Okręg w Zagłębiu Narodowego Koła Kolejarzy w 1905 r.”.
Opracował: Andrzej Lorenc
Muzeum Miejskie „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej wyraża najszczersze podziękowanie dla Autora, Pana Andrzeja Lorenca za zgodę na publikację niniejszego materiału. Zachęcamy również do lektury ebooka- monografii Ząbkowic autorstwa Pana Andrzeja Lorenca dostępnej w zakładce „Historia”.