Pierwsze „odrodzenie” (1932 r.)
Pomimo kryzysu przywództwa w początkowym okresie działalności 40. Zagłębiowskiej Drużyny Harcerskiej idea harcerska cieszyła się w Ząbkowicach stale rosnącą popularnością. Harcerze zajęci byli uprawianiem dyscyplin sportowych takich jak lekkoatletyka, koszykówka i piłka nożna. Druh Marian Marzec wskazywał, że ożywienie aktywności tutejszej drużyny nastąpiło w 1932 r. Według ustaleń Andrzeja Lorenca harcerze z Ząbkowic w 1930 r. uczestniczyli w zlocie harcerskim, co dowodzi, że zachowano w tym czasie ciągłość organizacyjną tutejszej drużyny.
Nieprzypadkowo akcja odnowienia ząbkowickiego zawiązku harcerskiego przypadała na rok 1932, ponieważ jak w 1938 r. wspominał podharcmistrz Wincenty Bernasik:
„Rok 1932 jest to data zwrotna w historii Chorągwi, z tym rokiem łączy się bowiem rozpoczęcie planowanej ofenzywy na młodzież zagłębiowską,
z jednoczesnym powołaniem do życia Wydziału kształcenia starszyzny
i stworzeniem korpusu instruktorskiego. Odbyty w tym roku Zlot
w Bukownie daje obraz imponującego rozmiaru pracy Chorągwi:
na boisku zlotowym staje 2.000 harcerzy! Tego jeszcze nie było”.
Piotra Reronia można śmiało nazwać odnowicielem ząbkowickiej drużyny. Już 7 maja sformował on zawiązek harcerski spośród uczniów klas 4-6. Po przybyciu do Ząbkowic ns wiosnę 1932 r. zwoływał zbiórki w szkole powszechnej na Basiuli, w kolejnych tygodniach ząbkowiccy harcerze spotykali się w lesie koło Babiej Ławy. W niedzielę w Zielonych Świąt uczestniczyli w zlocie hufca dąbrowskiego w Niemcach (obecnie Ostrowy Górnicze w Sosnowcu). Wkrótce drużyna składała się z 3 zastępów. Funkcję przybocznego pełnił w tym czasie druh Aleksander Mikołajczyk. W związku z potrzebą wyszkolenia zastępowych w czerwcu 1932 r. z nastaniem wakacji większość drużyny urlopowano. W sierpniu na kurs zastępowych do Bukowna wyjechał m.in. późniejszy drużynowy, Stanisław Marzec. Drużyna wznowiła pracę po wakacjach. Do jej upadku przyczynił się brak izby na zimę na przełomie roku 1932 i 1933.
Pluton drużyny gołonoskiej (1934-1935)
Po wyjeździe P. Reronia wielu miejscowych druhów opuściło drużynę. Doszło wówczas do wielomiesięcznego zastoju prac i jej rozwiązania. 22 kwietnia 1934 r. nowy zawiązek zorganizował S. Marzec, czego pierwszym skutkiem był udział ząbkowickich harcerzy w uroczystościach trzeciomajowych. Dzięki współpracy z drużynowym Wincentym Bernasikiem z 39. Zagłębiowskiej Drużyny Harcerskiej w Gołonogu 12 maja udało się zorganizować wspólną wycieczkę młodzieży gołonoskiej i ząbkowickiej do Okradzionowa. Komenda hufca dąbrowskiego nowy zawiązek w Ząbkowicach przydzieliła jako pluton do 39 ZDH. Plutonowym został S. Marzec, a zastępowymi zostali Władysław Lorens i Marian Marzec. Zbiórki przeprowadzano w szkole powszechnej, a także w lesie na „Smudzie”. Od czerwca do września pluton odbył cztery wycieczki, w tym dwie pierwsze do Okradzionowa, w sierpniu do lasu nad Strugą. We wrześniu harcerze znowu wybrali się do lasu, aby nocować pod namiotami.
Bibliografia
Wincenty Bernasik, Chorągiew Zagłębiowska w służbie idei, „W kręgu Wodzów. Organ Głównej Kwatery Harcerzy” nr 2, luty 1938, s. 26.
Sylwester Fertacz, Ząbkowice, [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia, t. 2, Dzielnice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016, s. 239-319.
Aleksandra Górska, Piotr Reroń pseudonim „Żubr”, Dąbrowa Górnicza 2004.
Historia drużyny im. gen. Józefa Sowińskiego w Ząbkowicach (40 Z.D.H.), Kurjer Zachodni „Iskra” nr 261 z 24 września 1936 r.
Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018,
Dąbrowa Górnicza 2020.
Marian Marzec, Ząbkowice i okolica. Z pogranicza krakowsko-śląskiego od czasów zamierzchłych do 1991 r., Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1999.
U góry artykułu fotografia symboliczna przedstawiająca harcerzy 1. Zagłębiowskiej Drużyny Harcerskiej z Dąbrowy Górniczej.
Opracował: Mateusz Siembab
