Popularyzacja idei morskich w
społeczeństwie polskim
Już od pierwszych miesięcy od odzyskania przez Polskę niepodległości zakładano na jej terenie organizacje mające na celu popularyzację w społeczeństwie zagadnień morskich. Pierwszą z nich było powstałe w 1918 r. Stowarzyszenie Pracowników na polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”, od którego wywodziła się Liga Morska i Rzeczna. Od 1930 r. upowszechniano zmienioną nazwę organizacji: Liga Morska i Kolonialna. Nieprzypadkowo w nazwie organizacji znalazł się jej drugi człon- „kolonialna”, ponieważ na łamach organu prasowego Ligi Morskiej i Rzecznej, miesięcznika „Morze” rozważano kolonizację przez Polaków i Żydów terytoriów afrykańskich (Angola, Madagaskar) a także w mniejszym stopniu Dalekiego Wschodu (Mandżuria). Oprócz działań popularyzatorskich liga zajmowała się zbiórką pieniędzy na rzecz utworzonego w 1933 r. Funduszu Obrony Morskiej. Dzięki tej zbiórce w 2. połowie lat 30. XX w. wybudowano okręt podwodny ORP Orzeł.
Ząbkowiccy entuzjaści morza
Swoją działalność Liga Morska i Kolonialna rozpoczęła w Ząbkowicach co najmniej na początku lat 30. XX wieku i corocznie do wybuchu II wojny światowej organizowała tu swoje uroczystości. Pewien wpływ na zahamowanie jej aktywności miał wielki kryzys gospodarczy 1929 r. Sprawozdanie z działalności Okręgu Zagłębia Węglowego z marca 1933 r. opisuje tą sytuację następująco: „Spowodu ciężkiej sytuacji ekonomicznej miejscowego społeczeństwa Oddział przechodzi kryzys. Wysiłki ratowania sytuacji widoczne są choćby z tego, że w niedługich odstępach czasu odbyły się 2 Walne Zebrania, dnia 9. Listopada 1932 r. i 22 lutego 1933, a to na skutek składania mandatów przez poszczególnych członków Zarządu”.
Częścią corocznych obchodów bywały niekiedy niewielkie pokazy (np. modeli statków) nad rzeką Trzebyczką jak miało to miejsce w 1936 r. W 1934 r. oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej w Ząbkowicach składał się z 26 osób, w roku następnym w skład zarządu wchodził prezes, 3 wiceprezesów, skarbnik, zastępca skarbnika, sekretarz i jego zastępca. Oprócz zarządu prawo do uczestnictwa w walnych zebraniach posiadało 7 ławników, do grona których należał m.in. miejscowy lekarz dr Rudolf Szulc. W 1946 r. w związku ze zmianą ustroju nazwę ligi zmieniono na Ligę Morską. Zdaniem profesora Sylwestra Fertacza organizacja ta była silnie reprezentowana w gminie Olkusko-Siewierskiej, w której skład wchodziły również Ząbkowice. Liga Morska należała wówczas do jednej z nielicznych organizacji społecznych tzw. demokracji koncesjonowanej. W pierwszych latach po II wojnie światowej oddział ligi na obszarze wspomnianej gminy skupiał ok. 310 członków. Pomimo imponującej liczby członków w porównaniu z okresem międzywojennym jej działalność znacznie osłabła.
Więcej informacji na temat Ligi Morskiej i Kolonialnej w Ząbkowicach, a zwłaszcza obchodów Święta Morza w okresie międzywojennym można znaleźć w monografii historycznej:
Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018, Dąbrowa Górnicza 2019, s. 87, 193, 213.
Bibliografia:
Sylwester Fertacz, Ząbkowice, [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia, t. 2, Dzielnice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016, s. 239-319.
Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 2, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018, Dąbrowa Górnicza 2019.
Morze. Organ Ligi Morskiej i Kolonjalnej zeszyt 2 luty 1934 r.
Sprawozdanie z działalności Okręgu Zagłębia Węglowego Ligi Morskiej i Kolonjalnej za czas od dnia 1.1.1932 r. do marca 1933 r. Katowice, w marcu 1933 roku.
Sprawozdanie z działalności Okręgu Zagłębia Węglowego Ligi Morskiej i Kolonjalnej za czas od kwietnia 1934 r. do marca 1935 r. Katowice, w kwietniu 1935 roku.
